Những ai gần đây theo dõi tin tức tại Sillicon Valley thì chắc không lạ gì với phiên toà mới nhất xét xử vụ lừa đảo của nữ tỉ phú tự thân Elizabeth Holmes, Founder và CEO của hãng xét nghiệm máu Theranos, một thời đã được định giá là 9 tỷ USD .
Hôm vừa rồi mình có đọc được bài báo của New York Times phân tích trang phục và cử chỉ cơ thể của Elizabeth Holmes lúc còn là ngôi sao sáng ở Sillicon Valley và lúc ra toà. Đây là một case đình đám với giới công nghệ (Elizabeth Holmes đã từng được gọi là nữ tỷ phú trẻ nhất, thần đồng của Sillicon Valley vv) và cũng là trường hợp điển hình về cách sử dụng trang phục và xây dựng hình ảnh cá nhân để gây ảnh hưởng đến công chúng (cả dư luận và giới tư pháp) cũng là 1 cách để hiểu hình ảnh cá nhân và trang phục hàng ngày của chúng ta có tầm ảnh hưởng thế nào.
Bài báo đã phân tích một vài ý tưởng về sự thay đổi của Holmes trước đây và bây giờ khiến mình thấy rất thú vị:
Trước đây, Holmes gây ấn tượng bởi phong cách ăn mặc cứng nhắc và nghiêm trọng giống Steve Jobs với áo đen cổ lọ, quần đen, màu son đỏ tươi và mái tóc vàng được búi cao, giọng nói trầm quyền lực – một hình ảnh đã truyền cảm hứng cho rất nhiều người và xuất hiện trên nhiều trang bìa tạp chí nổi tiếng Fortune, Forbes, Glamour… Phong cách này còn trở thành một huyền thoại tại Sillicon Valley rằng ‘đồng phục’ là thứ giúp con người ta có nhiều thời gian để suy nghĩ về những thứ quan trọng hơn là quần áo. Nhiều người đã nhìn nhận hình ảnh của Holmes gợi lên sự tự tin, theo đuổi mục tiêu đến cùng góp phần khiến cô thực hiện trót lọt những vụ lừa đảo tỷ đô.
Khi bản án được đưa ra (thậm chí trước cả phiên toà chính thức), Holmes xuất hiện với diện mạo mới với trang phục trung tính mềm mại, quần áo dài xám nhạt, áo khoác xanh nhạt, son môi cũng hồng nhạt, tóc xoã uống xoăn nữ tính. Bài báo cũng đã nhận xét Holmes giống “một sinh viên đại học đang cố gắng trong diện mạo của người trưởng thành hơn là kẻ chủ mưu của một âm mưu lừa đảo hàng triệu đô”. Chiếc túi duy nhất mà Holmes mang theo từ lúc phải ra toà là túi bỉm sữa như một lời nhắc nhở ngầm là cô đang làm mẹ, sự tôn trọng tình mẫu tử hay giá trị gia đình (việc Holmes sinh con tháng 7/2021 cũng làm trì hoãn quá trình xét xử). Cô cũng thường bước vào toà với một thành viên trong gia đình và luôn bám lấy tay hay dựa vào mẹ và chồng mình thể hiện sự yếu đuối và dựa dẫm.
Hình ảnh đầy “sự mềm mại và phụ thuộc” này của Holmes được coi là một chiến thuật tâm lý để tranh thủ sự thông cảm của toà, đó là cô luôn cần nương tựa vào người khác, không thể nào là một người ra quyết định lừa đảo một mình, cô ta thật gần gũi và vô tội, và là một người mẹ, người phụ nữ của gia đình, biết yêu thương. Để có được sự thông cảm của ai đó thì phải khiến họ tưởng tượng họ đang ở vị trí của mình và bản thân phải trông giống một người gần gũi mà họ có thể biết, và nhân vật mà Holmes chọn “vào vai” ở đây là một người phụ nữ của gia đình và một người mẹ.
Mọi người có thể thấy là phong cách ăn mặc, cử chỉ có tác động lớn đến cách nhìn của người khác dành cho mình. Holmes có thể xây dựng lòng tin từ phong thái “nhái” theo những tỷ phú “real” và cũng tận dụng được điều này để có sự cảm thông từ mọi người khi mọi chuyện vỡ lở là vì biết thay đổi hình ảnh cho phù hợp với bối cảnh để đạt được mục đích của mình. Vô tình đây cũng là điều mình nhắc nhở học viên trong lớp Nghi thức khi nói về Nghi thức trang phục để có được sự thoải mái, phù hợp và xây dựng hình ảnh cá nhân một cách chuyên nghiệp (tất nhiên không phải để lừa đảo rồi).
Khi nói đến hình ảnh cá nhân, hay phong cách ăn mặc qua Nghi thức, nhiều người thường nghĩ mình đang dạy nhưng điều thật là “bề ngoài”. Nhưng thực tế những điều bề ngoài này lại có những ảnh hưởng tới “bên trong” – cách người khác cảm nhận và đánh giá chúng ta thế nào. Có lẽ chính vì vậy mà hiểu biết về phong cách, hay ăn mặc mà ngay qua trường hợp cụ thể của Elizabeth Holmes, chúng ta ý thức được tầm quan trọng của những điều đó trong cuộc sống cá nhân và trong công việc thì mình cũng sẽ để tâm hơn đến những chi tiết trong trang phục, giọng nói, màu son, kiểu tóc… Tất cả những yếu tố ấy sẽ giúp mình gây ấn tượng tổng thể đến người đối diện tuỳ vào mong muốn của bản thân – bạn có thể trông thật nhẹ nhàng, nữ tính nhưng cũng có thể thật quyền lực, quyết đoán. Ứng dụng nghi thức đúng lúc đúng chỗ (và đúng mục đích nữa) luôn là cốt lõi của việc ứng xử khéo léo.
